El Cóndor Pasa - Tâm hồn Inca

Nếu ai đã từng là "con nghiện" Paul Mauriat, chắc chắn phải biết đến giai điệu " El Cóndor Pasa". Nếu được hỏi, có lẽ rất ít người Việt Nam có thể nói được họ biết gì về bản nhạc này, một bản nhạc có nguồn gốc từ đất nước Peru tận Nam Mỹ xa xôi và càng ít người có thể nói được điều gì về nền văn minh Inca rực rỡ một thời mằm ở trung tâm  Peru ngày nay. 

Nhưng giai điệu của El Cóndor Pasa (Con đại bàng bay qua) rất quen thuộc đối với người Việt Nam, nhất là giới trẻ. Có thể nói không một bạn trẻ nào không biết đến giai điệu này, dù có thể không hề biết đó là biểu tượng âm nhạc của Peru.

Bài hát El Cóndor Pasa nguyên là một trích đoạn của vở zarzuela El Cóndor Pasa (một thể loại opera của các nước nói tiếng Tây Ban Nha) được nhạc sỹ người Peru Daniel Alomía Robles sáng tác năm 1913, dựa trên một bài dân ca tiếng Quechua của người Inca (một dân tộc da đỏ ở Nam Mỹ). Vào năm 2004, chính quyền Peru đã quyết định nâng ca khúc này lên hàng di sản văn hóa quốc gia. Như vậy "El Cóndor Pasa" ra đời đã 100 năm.

Kiệt tác kiến trúc Machu Picchu, tàn tích của đế chế Inca, một trong bảy kỳ quan thế giới, niềm tự hào của Peru

Giống như con người, mỗi một tác phẩm nghệ thuật cũng có số phận của riêng nó. Có những con người hoàn toàn vô danh, sau một sự tình cờ bỗng trở thành siêu người mẫu, diễn viên nổi tiếng hoặc bắt đầu một sự nghiệp lẫy lừng. "El Cóndor Pasa" cũng vậy, không phải là ngay lập tức được yêu thích. Vào thập niên 1960, mãi hơn 50 năm sau khi Robles sáng tác "El Cóndor Pasa",  Paul Simon (một nhạc sỹ kiêm ca sỹ) tình cờ nghe một nhóm nhạc trình bày bản nhạc này ở Paris. Ông bị lôi cuốn và viết lời tiếng Anh cho bài hát với tựa "I’d rather be". El Cóndor Pasa (I’d rather be) do song ca Simon và Garfunkel trình bày được xếp hạng 18 trên bảng xếp hạng Billboard Pop Singles mùa thu năm 1970 và từ đó đến nay là một trong những bài hát quen thuộc với thế giới. Ở Việt Nam bản thu này chưa phổ biến mà El Cóndor Pasa được biết đến chủ yếu thông qua dàn nhạc hòa tấu Paul Mauriat, hòa tấu guitar v.v.

Nghe El Cóndor Pasa với tiếng sáo dập dìu, tiếng guitar đệm như mô phỏng nhịp vỗ cánh của đại bàng cảm thấy tâm hồn như đang bay bổng trên những đỉnh núi hùng vỹ đầy mây mù của dãy Andes, cách xa cuộc sống phàm tục thường ngày, làm cho tâm hồn trở nên cao thượng hơn.

Nghe El Cóndor Pasa như có một nỗi buồn, nỗi buồn hoài cổ day dứt. Như tiếng thở dài của một tâm hồn da đỏ chất phác trước thế giới đầy dối trá và bon chen, muốn được trở về với thế giới xưa kia. Có lẽ, đó là niềm tiếc thương Đế chế Inca hùng mạnh một thời, đế chế lớn nhất của châu Mỹ thời tiền Colombo với văn minh Inca từng vô cùng rực rỡ. Người Inca thậm chí đã xây Machu Picchu, một kiệt tác về kiến trúc, được xem là một trong bảy kỳ quan của thế giới. Nhưng rồi đế chế Inca rơi vào nội chiến. Lợi dụng sự kiện này năm 1533, người Tây Ban Nha xâm lược. Đế chế Inca sụp đổ. Mặc dù vậy, ngày nay văn hóa Inca vẫn tồn tại.
Nghe El Cóndor Pasa, ngạc nhiên về sự diệu kỳ của âm nhạc. Dù cho con người sống cách xa nhau cả về mặt địa lý lẫn thời gian, không gian, không hề biết về đất nước của nhau nhưng tâm hồn đều có những trăn trở giống nhau.

El Condor Pasa - Simon & Garfunkel

Nghe bản tiếng Tây Ban Nha của danh ca Placido Domingo theo phong cách opera:

Đọc và nghe thêm: 100 năm El Cóndor Pasa : Hoài hương tâm hồn Inca

Phần Audio:

Tham khảo: http://en.wikipedia.org/wiki/El_C%C3%B3ndor_Pasa_%28song%29

Phần lời gốc tiếng Quechua:

Yau kuntur llaqtay orgopy tiyaq

Maymantam gawamuhuakchianqui,

kuntur kuntur

Apayllahuay llaqtanchikman,

wasinchikman chay chiri orgupy,

Kutiytam munany

kuntur kuntur.

FUGA:

Kuzco llaqtapyn plazachallampyn

suyaykamullaway,

Machupicchupy Huaynapicchupy

purikunanchiqpaq.

Phần lời tiếng Anh của Paul Simon:

I’D RATHER BE

I’d rather be a sparrow than a snail

Yes I would. If I could,

I surely would.

I’d rather be a hammer than a nail.

Yes I would. If I only could,

I surely would.

Away, I’d rather sail away

Like a swan that’s here and gone

Its saddest sound

I’d rather be a forest than a street

Yes I would. If I could,

I surely would.

I’d rather feel the earth beneath my feet

Yes I would. If I could,

I surely would.

Sưu tầm & biên tập